HERODOT: «Medan Qehremanî Nîśan Danne» -2-

Ligorî ragiyandinên Herodot yên efsaneyî, tê gotin ku Dahyuka di nav xelkê med da bi taybetmendiyên xwa yên herênî roź bi roź zêdetir hatiye nas kirin.

Pêśta li gundê xwa, paśê źî li gundên derudorê navê wî belav dibe.

Pêra pêra li temamê herêma xwa ya medan wekî śexsekî giyayî, serwext, ruspî u bi kerektera xwa ya durbîn derdikeve pêś.

Pêxember Zerdeśt li pêś
qrel Vîśtaspa ye li qesra wî
(resimeke li agirgeha li Îsfehan’ê).

Dahyuka di nav millet da di derbarê rewśa heeyî da fikrên xwa hilo tîne zmên:

«Hindî/êdî bi vî hawî drêź nameśe; źixwa ku me bi vî śiklê aniha berdewam kir, em ê nekarin li welêt biźîn/bimînin. De werin em qralekî daynîn serê xwa! Ewê welat bi vî hawî baś were bi rê va birin, em ê bi xwa źî bikarin bi kar u barên xwa yên daîmî ra bilî/miźul bibin, [em ê] ne źiber di nav rewśên bê qanunî da mecbur bimînin ku welatê xwa terk bikin.» (Herodot, Dîrok, I 97).

Gava dema hilbiźartina qralekî tê, millet birryar dide ku Dahyuka bibe qrelê wan.

Helbet qasî ku di efsaneya ragiyandî da xuya dibe, Dahyuka bi xwa dil nedikiriye ku ew wekî qrel were hilbiźartin.

Lê millet di vê birryara xwa da êsrar kiriye.

Dawiya dawîn Dahyuka birryara wan qebul kiriye u li welêt buye qrel. Wî pêśta qesrek daye ava kirin. Mesela sîstema huquqî di nav xelkê da daye runiśtandin.

Roźekê di nav civînekê da gotiye, ez naxwazim li hêlekê li ser mafan bipeyîvim u li hêla din źî di nav mercên bê heqq da biźîm.

Źiber vê yekê ye ku źi wan daxwaza guhertina mercên xwa kiriye, daku bikare baśtir mafên herkesî biparêze, him di gotin u him źî di kirinên xwa da.

Helbet millet vê daxwaziya wî dipeźirîne u bê hirregirr tîne śunê.

Źi piśtî demekê Dahyuka di nav gel da huquqê bi temamî cî dike, hetta hetta bi śiklekî hiśk bi bîr u baweriyên xwa va girêdayî dimîne.

Herodot hilo dibêźe:

«Dahyuka xelkê med xistiye bin desthilatdariya xwa u ew bi rê va biriye. Eśîretên medan ev in: Buser, Paretekaner, Struxater, Arizanter, Budiyer u Mager. Gelek eśîretên medan hee ne.» (Dîrok, I 101).

Źi piśtî mirina Dahyuka lawê wî Fravartîś desthilatdariyê digire destê xwa u tam 53 salan qreltiyê dike. Paśê seferekê li hemberî farsan orxenîze dike,. Pêśta wan têkdibe u pêra źî wan dixe bin desthilatdariya xwa.

Berxikino, ma źi vê pîroztir serfirazî dibe, hi?