Ezmanê Źi Kevirên Hesinî

Ezmanê we bila źi kêvir ’be!

Heger bi dile we nebu, bila ezmanê we źi hêsin ’be!

Ne li ber gotina min bikevin, ne źî li ber ezmanê kevirî.

Di mîtoloźiya xelkê aryan da peyva ezman

źi mahneya kevir hatiye hafirandin:

Avestî asman- „kevir; ezman“,

sanskrîtî aśman- „kevir; ezman“,

kurdiya kirdkî / zazakî asme / aśme…

Tiśtê ku we dîn dike, dermanan źê nepên.
Loma birîna xwa źi bîr nekin, źibo ku hun bikarin l’ dermana xwa bigerrin.
Hesika xwa bi kevćiyan dagirin, hun ê qîmeta źiyanê źê hîn bibin.
Źi bîr nekin, tencika bi hunguv dagirtî tama śorbeya dema xizaniyê nade.
Evdalên pêxas yên di nav śevan da pesna rooźên zelal didin.

Loma źiber xatirê xewnên xwa źi nav śkeftên kevirî dernakevin.

Yê ku l’ sîwariya xwa dihesse, źi hespê xwa danakeve.

Yê ku l’ sîwariya xwa nahesse, wekî peyayê barê xwa dimîne.

Hstêrkên herî geś xwa di kaniya gundê we da l’ ezmên dialînin.
Gava hun destên xwa pê diśon, ezman tê da diheźin.
U li źêr hun himbêza xwa vekin, ewê zîv źê bibarin.

*Peyvên kurdî zîv / sîm źi kurdiya navîn asîmēn “kevirî” tên: zîv ← sîv ← sîm ← a-sîm-ēn.

Śîrê Germ Źi Zmên Dibare

Kudik źi nuh dayika xwa ćêbune.

Hîn di himbêza dayika xwa da canê xwa germ dikin.

Himbêz buye mala kudikan.

Źi banê malê śîr źi memikan dibare. Kudik źi heebuna vê baranê xwa nadin wê hêlê u źê vedixwin heta b’ dilopa dawiyê.

Gava źi nav pêsira dayê derdikevin, bi kuzzînî dikevin ser herdê.

Lê źi  baweriya heeyî ya serketinê danekevin źêr.

U dimeśin.

U bazdidin.

U hevdu gez dikin.

U bi bavo u dayikê ra hêza geza xwa dipîvin.

Sê hefte di ser ra derbaz dibin.

Di roźa bîst u yekem da bavo źi malê derdikeve der.

Roź roźa ceribandinê ye.

Ćêbun macereyek bu, li paś maa.

Kudik di roźa sor da li der hevdu gez dikin, sînora heeyî dipîvin.

Bavo bi hêdîka derdikeve der u xwa dixe nav lîstikê.

Dayê li malê runiśtiye u l’ wan mêze dike.

Bavo bi hemî lîstik u fendan zorê dide kudikan.

Wan gez dike, wan dixe nav devê xwa u tavêźe ser herdê. Wan bi hiśkî dide bezandin. Pehînan l’ wan dide. Wan źi halekî dixe nav halekî din. Di dawiya lîstikê da wan cankêśî dike, wan bi zanîn tîne ber buhurka fetisînê.

Paśê bavo berê xwa dide malê bêyî ku l’ kudikên xwa binêre.

Lê kudik li ser herdê źi hev ketî drêź bune.

Dayê li ciyê xwa yê runiśtî ranabe u narre alîkariyê.

Bavo bi rik e, ewê venegerre.

Kudik pêdihessin, mesele cîddî ye, yan ewê rabin yan źî ewê heta hetayê li wê derê bimînin bê śîrê dayê.

Kudikên ku b’ źiyanê digirin, radibin u xwa heta ber śîrê dayê dikiśînin, di nav mala germ da bi śîrê germ xwa haś dikin.

Kudikên ku li śuna xwa nikarin rabin, her li wir dimînin. Ne dayik u ne źî bavo b’ hawara wan da dićin.

Ango ewê bimirin.

Herê, di roźa bîst u yekan da ew lîstik dibe roźa qiyametê.

Kućik bi vî hawî kudikên xwa di nav tehqîqetekê ra derbaz dikin.

Ligorî normên tippî yên kućikan dê u bav wan bi śiklekî muayene dikin.

Kudikên ku di dawiya wê muayeneyê da li ser piyan dimînin, hêza xwa îspat dikin, deriyê źiyanê l’ xwa vedikin.

Kudikên ku li śuna xwa dimînin u nikarin rabin ser xwa u xwa b’avêzin ber dayikê, li śuna xwa dimirin.

Dayik li śuna xwa ya runiśtî tenê l’ kudika xwa ya źi hev ketî mêze dike, heta ku ew bi xwa ranebuye u nehatiye, nade pê. Wî weha li śuna xwa dihêle heta ku ew dimire.

Kućik nikarin kudikên ku nexwaś yan źî bê taqet in xwadî bikin.
Dibêźin ew luksa me tun e.

Ćêlikên pisîkan yên ku źi piśtî ćêbuna xwa heta heśt-deh roźan ćavên xwa venakin, dayika wan hêdî wan qebul nake. Pisîk vê yekê wekî bê taqetî u nexwaśî qebul dike u naxwaze wext u ênerźiya xwa źibo ćêlikekî bê teqat u nexwaś bide.

Em vegerrin ser rewśa kurdan ya kambax.

Kurdan bi qasî kućik u pisîkekê źî śens nedan zmanê kurdî.

Di roźa destpêkê da destê xwa źi zmanê kurdî śuśtin.

Bi qasî kućik u pisîkekê źî hêza bazuyên xwa pê neceribandin.

Zmanê xwa u śîrê germ yê di devê xwa da gemarî kirin.

Loma źi hev ketin.

Tê gotin ku, gava kućik u pisîk hestiyên kurdan dibînin, “Wey lanet!” dibêźin u direvin.

Qet nebe divêt meriv bi śerefa hestiyên xwa ewqas nelize!

Kolana Xalê Me Einstein

Heger dem hee’be, heger mekan hee’be, heger herdkêśî hee’be, xalê me Einstein źî hee ye.

Ahura Mazdha u ronahiya ebediyen.

Xalo ev dem, cîgeh / mekan u herdkêśî / gravîtasiyon li ser navê xwa tapu kiriye.

Źi berî ćend heftan bu, min źi piśtî demeke drêź pirtukek li ser kurteźiyana xalê me Einstein sîparîś daa.

Pirtuk hat. Nêzîkî pênc sed rupel tê da paldayî li benda min bun.

U ez dest pê dikim.

Nivîskar di beśa yekem da dema xwandina xalê me Einstein u kariyera wî ya di nav salên pey da nivîsiye.

Di beśa duyem da źî kurteźiyana wî ya sosyalî haniye zmên.

Tabî kêfa min zêde bi vê yekê nehat. Źiyana xalê me ya întellektuwelî u sosyalî pirr źi hevdu dur ketî bu. Halbuku serpêhatiyên di nav źiyana meriv da meriv nikare źi pêśeroź u ćarenivîsa meriv cihê bike. Her du źî bi hev ra dikemilin, yek ya din bi xwa ra dikewîne u teśeyeke din źê ćêdike.

Tevî ku xalê me xwandina bilind li Zürich’ê (li Swîsre’yê) bi dawî kiriye źî, paśê źiber bê kariyê berê xwa daye paytext Bern’ê. Bi hariyariya nasekî, li Bern’ê, li ba daîreya patentê karekî peyda dike, di sala 1902yan da. Di roźekê da qasî deh demoźkan / seetan kar dike. Di sala 1905an da teoriyên relatîvîteyê dinivîse. Źê ra dibêźin sala xalê Einstein yên zêrîn. Xalê me heta sala 1909an li daîreya patentê kar dike. Heta sala 1917an źî teoriya xwa ya relatîvîteyî u kêmasiyên wê yên heeyî serrast dike.

Źê pê va xalê me li ser yekkirina teoriya relatîvîteyî u teoriya quantumê kar dike. Kêm-zêde qasî sih salan pê ra miźul dibe. Lê mixabin nikare pirsgirêka heeyî ćareser bike.

Ez di dawiya salên 1980yan da li Bern’ê cî buyî bum. Heft salan li Bern’ê mayî bum. Tevî ku min bihistî bu xalê me Einstein li Bern’ê źiya bu źî, min qet ne'aniya bu bîra xwa ku ez carekê herrim l’ ciyê daîreya patentê u l’ mala wî temaśe bikim. Di nav du salên xwa yên dawiyê da ez hema li paś Zangeha Bern’ê, di odeyeke pićuk da, li kolana Falkenweg 8 cî buyî bum. Zangeh źi mala min qasî sed mêtro dur bu.

Bern baźarekî pićuk u pirr aram e. Sosret e, meriv dibêźe qey dem u mekan li Bern’ê naguhere. Gava meriv di nav wan kolan u avahiyên kevin ra derbaz dibe, meriv dibêźe qey razeke veśartî di nav wan da hee ye.

Pirtukxaneya Baźêr, ku li taxa baźarê kevin bu, wekî miknetis ez berbi xwa va dikiśandim. Hingê hîn înternêt tune bu. Meriv pirtuk tenê bi kartên dagirtî dikariya sîparîś bidaya.

Gava ez roźekê bi tesedufî rastî ferhenga pirtuka Avesta’yê hatim, źiyana min źi binî va guheriya.

Źi piśtî ku min ferheng sîparîś daa, u bi qasî seetekê li bendê mam, min ew girt u bi lez daketim salona xwandinê. Li ciyekî vala runiśtim, min lempe vêxist u l’ peyvan mêze kir. Min dixwast tiśtekî b’ min nas di nav wê ferhengê da bibînim. Min dizaniya ku ez ê di nav wê da tiśtekî nas peyda bikim.

Xalê me Ferdinand Justi ew ferheng di sala 1864an da daye ćapê.

Paśê min mêze kir ku di bin gelek peyvên Avesta’yê da xalê me peyvên kurdî źî daye.

Źi piśtî demekê ez rabum ser xwa u ćum resepsiyonê, min ê destur bixwasta źibo ku min bikariya ew ferheng bi xwa ra bibira malê.

Bi destura canikan min ferhenga xwa kir nav turika xwa u derketim der.

Ez ewqas bextewar bum.

Bê hemdî min carina destê xwa dibir u datîniya ser turika xwa.

Min xwa bi xwa ra digot, vê gavê ez dizanim ez źi ku têm.

Kolana mala xalê me Einstein, ku ez di nav ra derbaz dibum, min źi bîr kirî bu.

Xewnên Peritî

Êspir - Erzêrom

Em ê źi van xewnan dernekevin
  bi hêsanî

Keśtiyên me yên sedsalî

  śewitandine tê da

10.04.2015, 09:40s

Zmanek U Furtek Cixare

Bandora alkoholê ya ku li ser rewśa meriv ya ruhî hee ye, kêm-zêde herkes pê dizane.

Ez dibêźim bandora maddeyên hiśber ya li ser mêźiyê meriv źî tê nasîn.

Lê mesele tenê bi alkohol u maddeyên hiśber va sînor kirî nîn e. Gelek tiśtên ku em di źiyana xwa ya roźane da dixwin u vedixwin źî bi eynî hawî tesîrê li ser rewśa me ya ruhî dikin.

Tiśt hee ne ku em źê gelek hez dikin. Mesele xwarinên xwaśik, śîrîniyên bi tam, vexwarinên ku me afrodîze dikin.

Kî dibêźê ew ćay u qehwê venaxwe?

Tiśt hee ne ku em źê hîć hez nakin, loma źî em xwarin u vexwarinên weha ćênakin, mesele tiśtên pirr tahl, tirś, tuź u śor.

Hem meriv u hem źî heywan di vê miźarê da hessas in.

Em berê xwa bidin kartofan / kartolan.

Źi kartofan ćîpan (kartofên sorkirî) ćêdikin, yanî dibrêśin. Helbet mesele tenê bi braśtinê / sorkirinê va namîne. Gelek biharatan źî bi kar tînin, źibo ku tameke baś bidin ćîpan.

Ne tenê maddeyên hiśber, xwarin u vexwarinên ćêkirî źî di nav mêźiyê meriv da dibin sebeba belavkirina hormonên kêfxwaśî u bextewariyê.

Însan hee ne bi dîtina alkoholo, însan hee ne bi dîtina cixareyan, însan hee ne bi dîtina śîrîniyan pirr kêfxwaś dibin. Mêźiyê wan kesan di nav kêliyeke pirr kurt da dikeve nav rewśeke awarte. Daxwaza bi karanîna maddeyên hiśber temamê bedena wan kesan dixe bin desthilatdariya xwa.

Ćaya ku kurd wekî avê vedixwin, ne ewqas mehsum e.

Lê dîsan źî ez dibêzim em îro xweziya xwa bi ćayê tînin. Em ê sibeh u dusibeh źî xweziya xwa bi ćayê b’înin.

Li bakurê Kurdistan’ê kurd ketumî bune.

Gava kurdek bi zmanê tirkan dipeyîve, mîna dîtina alkohol, cixare, ćay, qehwe u maddeyên hiśber, xwa ewqas bextewar u kêfxwaś hîss dike.

Zmanê kurdî di ser u ruhê kurdan da buye wekî sembola zirar u ziyana ebediyen.

Gava kurd bi zmanê kurdî ra rubiru dimînin, źi niśkê va dibin beranekî înternêsyonalîst, dibin gurekî misilman u dest źi zmanê kurdî u ćîroka heft ecdadê xwa diśon.

Źixwa pêwistiya beran u guran bi zmanekî netewî tun e, dibêzin.

Lê ći îroniyeke qaćax u serxwaś e ku, gava ew kurdê hanê zmanê tirk, ereb u farsan dibînin, dibin wekî dêlegurên li ber nêreguran.

Yan Tiśtê Ku Ez Dibêźim, Bike, Yan Źî Tiśtê Ku Ez Dikim, Bike.

Xalê me yê psîkolog Walter Mischel di nav pirtuka xwa ya menśur da li ciyekî husan dibêźe: Yan tiśtê ku ez dibêźim, bike, yan źî tiśtê ku ez dikim, bike.

Zarokên kurd yên di bin konê da.

Ćima weha dibêźe, em ê li źêr bikevin pey.

Xalê me bi lêkolînên xwa yên bi zarokan ra navekî drêź u gran li paś xwa hiśtiye. Tevî ku xalê me berbi heyśtê salên xwa va terre źî, hîn źî śur nikare di ber simbêlên wî ra derbaz bibe.

Di nîviyê salên 1960yan da xalo dest bi lêkolînên xwa yên li ser zarokan dike.

Źi piśtî demekê xalê me metodeke nuh peyda dike, u dixwaze bi saya wê metodê zarokên pêśeroźê yên serketî nas bike.

Navê lêkolîna xalê me źi navê xalê me bi nav u dengtir e.

Pirtuka xale me Walter Mischel

Gava meriv dibêźe Marshmallow-Efekt, xwadê źî bê hemdî li źor guhê xwa dixurîne u dibêźe: Kuro, ma beraziyek di vê lêkolîne nebe?

Heger hun li gundekî Kurdistan’ê źi kalik u pîrekên me ra behsa vê lêkolînê bikin, ewê źiber kenna puśulreś zikopiśto bikevin ser herdê u careke din źî ranebin.

Marshmallow-Efekt ći ye?

Marshmallow bi xwa navê śekir u śîrîniyên nerm e.

Xalê me bi tevî koma xwa terre dibistanan u dikeve ser qirika zarokan. Źi zarokên du-sê-ćar salî bigirin heta zarokên donzdeh salî. Lê bi taybet źî digel zarokên sê-ćar salî karê xwa kurtir dike.

Pêśta li dibistanan odeyeke vik u vala u bi dîwarên spî eyar dikin. Paśê maseyek u kursiyekê di navika odê da cî dikin.

Dura kesek terre u zarokekî/ê bi xwa ra tîne odê, li ser kursî dide runiśtin, du heb śekir / śîrîniyan datîne ser masê u źi zarok ra dibêźe: Aniha ez ê herrim karekî pićuk hal bikim u werim. Helbet źi piśtî ku ez źi odê derketim tu dikarî źi van her du śekiran yekî bixwî. Lê heger tu heta vegerra min nexwî, hingê tu dikarî van her du śekiran bixwî.

Carina xal u xaltîkên me źi piśtî pênc, carina deh u carina źî źi piśtî panzdeh deqqan vedigerrin.

Źi van zarokan hindek hema bi lez yekî dixwin u hindek źî naxwin u li benda xal u xaltîka me dimînin.

Digel bi hezaran zarokan ev lêkolîn hatiye kirin. Her weha di nav salên pey ra źî heta îro hatine dubare kirin. Hîn źî tên berdewam kirin.

Di dawiyê da meseleya bi heft girêk zelal dibe. Zarokên ku śekirek nexwarine u li benda xwarina du śekiran mane, him di źiyana wan ya dibistanê da u him źî paśê di źiyana xwa sîvîl da serketîtir bune. Mesele xwandina bilind bi dawî kirine, karên baś bi dest xistine, malbateke hevaheng ava kirine, di têkiliyên sosyalî da serketine u hwd.

Temamê meselê ev e.

Aniha kalik u pîrekên me henekên xwa l’ me nekin u zikopiśto nebin u nekevin ser herdê źî ći bikin, hi? Zarokên kurd bi salan l’ benda śekirekî dimînin. Źibo cotek sol heftê salan li ber xwa didin. Źibo ku evîndara xwa roźekê bibînin, deh-bîst salan bi xewna wê roźê diźîn ...

Destên zarokên kurd źiber payîna ebediyen hiśk dibe, dîsan źî xwadê źi îmana xwa danakeve xwar.

Xalê me Walter Mischel vê gavê li dor heyśtê salên xwa ye. Di dema xwa da cixarekêśekî temam buye. Dibêźê ez ewqas fanatîk bum ku, ez cixare di devê min da diketim bin duśê u min serê xwa diśuśt. Lê di salên xwa yên kaltiyê da radibe Marshmallow-Efektê li ser xwa źî ferz dike u dev źi cixarê berdide u tê ser îmana berê.

Roźekê hevalekî xalê me Walter Mischel tê cem wî u źê ra dibêźe, min dixwast es dest źi vexwarina alkoholê berdim, lê min nedizanî min ê ćiton / ćawan bikira. Ez rabum u ćum cem psîkologekî. Źi min ra got «źibo her cara ku tu l’ alkoholê difikirî yan źî dikî ku vebixwî, divêt tu ewqas pere bidî rêxisteneke human.Me bi vî hawî protokolek ćêkir. Aniha her cara ku ez l’ alkoholo difikirim yan źî dixwazim vebixwim, rêk u pêk beśek źi pereyên xwa źi rêkxistinên xêrxwazî ra diśînim. Heger bi vi śiklî bimeśe yan ez ê topê b’avêźim, îfles bikim, yan źî ez ê di vî śerrî da serbikevim.».

Em werin ser kurdên pepuk. Heger źi aniha u pê va kesek bihata u źi kurdan ra bigota, binêrin, źi îro pê va kîźan kurd difikire ku bi zmanê tirk, ereb u farsan bipeyîve, yan źî bê hemdî dike ku bipeyîve, divêt ewqas pere wekî xêrxwazî źi tirk, ereb u farsên faśîst u niźatperest ra biśîne.

Ez dibêźim pozê kurdan bi zencîran girêdane, ewê kurd topa mala bavê xwa b’avêźin, lê dîsan źî dest źi zmanê tirk, ereb u farsan bernedin, heta ku kesekî pozê wan kurdan b’ zencîra zmanê kurdî va girê nedaye.

Em careke din vegerrin ser gotina xalê me Walter Mischel: Yan tiśtê ku ez dibêźim, bike, yan źî tiśtê ku ez dikim, bike.
Dixwaze bibêze, zarok bi baleke mezin berê xwa didin kirin u gotinên mezinan. Gava ew di kirin u gotinên mezinan da dubendiyekê dibînin, źibo xwa źî heman tiśtî rewa dibînin u di kirin u gotinên xwa da dubendiyan dikin prensîp.

Kurdê ku dibêźe em kurd in, zmanê min u te kurdî ye, lê li ba zarokên xwa źî bîst u ćar seetan bi tirkî dike zirrezirr, ewê ćawan wan zarokên qanî bike?

Li hêlekê ew zarok u li hêlekê źî bextê wan.

Ćarenivîs buye niviśteke reś.

Deriyê Buka Baranê

Gava xewn nod u neh salî be, u xewna dawiyê be, piśta meriv nikare źi giraniya barê nod u neh salî bibe.

Li ser riya ber malê me. Źi min ra dibêźin mala bavê te ya nuh ev e. Naxwazin ez berbi mala me ya kevin va bimeśim. „Źixwa tu herrî źî tu yê tiśtekî nebînî!“, dibêźin.

Gundê me (01.07.2015).
Ligorî dema gundê me seet 18:59 e.

Dora hewśa mala bavê min ya nuh bi dar u keviran hatiye girtin.

Bavê min di nav ra deriyek źî ćêkiriye. Li paś dêrî, li hêla rast u ćep darên kîrazan / gilyasan ćandiye. Kîraz pirr sor xuya dikin. Hema hema dest bi reśbunê kirine.

„Herhal em di nav demsala havînê da ne.“, dibêźim.

Ez li ser riya ber dêrî li ser piyan disekinim. Herhal naxwazim derbazî nav hewśa bavo ya nuh bibim.

L’ kîrazên li ser darên bavo mêze dikim. Dilê min lê dibiźe. Daxwaza ku ez źê tam bikim di min da ćêdibe.

Paśê ez li pêś deriyê mala nuh ya bavo darên sêvan dibînim. Ew źî du heb in. Yek li hêla rast u yek źî li hêla ćep hatiye ćandin. Lê sêv bi tevayî ketine ser herdê. Hindek źê puć bune. Pelên darên sêvan haśiyane / weśiyane. Rengê zer bedena wan rapêćiye. Îcarê ez „Herhal em di nav demsala payîzê da ne.“, dibêźim.

Źi bavo deng dernakeve. Tevî ku haya min źê tun e źî, zi min ra dibêźin bavê te li malê bu.

Ez l’ her du pencereyên mala nuh ya bavo dinêrim. Li paś camên mala bavo kes xuya nake.

Canê min dixwaze ćayekê vexwe. Xwa bi xwa ra „Źixwa ćaya bavo aniha li ser sobê ye, ez ê tenê hîskana xwa dagirim.“, dibêźim.

Lê dilê min dibêźe herre mala we ya kevin.

Źi niśkê va xaltîka Gulê derdikeve ser riya ber dêrî. Li ser kevirê li ber deriyê mala xwa rudine. Tiśtekî di destê xwa da dibe u tîne. Li śuna xwa nalive. Li ciyê xwa yê runiśtî l’ kevirên li hemberî wê yên ćepera bostana xaltîka min Nazê mêze dike.

Bayekî hênik tê. Xiśśiniyeke bi aram l’ pelên daran dikeve.

Ez l’ xaltîka Gulê mêze dikim. Ez weha hîss dikim ku ewê źi min ra tiśtekî bibêźe.

“Tu ćima hatî”, dibêźe, “bavê te hêdî ne li malê ye, ću. Ew źî ću.”.

“Ću ku?”, dibêźim. Lê deng źi min dernakeve.

„Herre mala we ya kevin di nav roźingê da arekî / agirekî vêxe. Dibe ku bavê te di rê da dumana roźingê bibîne u bibêźe lawikê min, Kakil’ê min hatiye. Ewê bextewarî lê bibare.“

Canê min teng dibe. Bêhna hewê l’ min xwaś nayê, nexwaśiyek tê da hee ye. Ez berbi mala me ya kevin dibezim. Dixwazim bibezim, lê nikarim. Kusiyên sal girtî tên u źi min derbaz dibin. Dixwazim źi kusiyan tika bikim ku min źî bi xwa ra biben. Nikarim bipeyîvim. Kusî hilo di halê xwa dimeśin, dićin di ber mala me ya kevin ra derbaz dibin u terrin. Berê xwa didin berbi źêr, berbi Bostanan. Heta ku li ser tumî Bostanan handa / wenda dibin, ez l’ wan dinêrim.

Îcarê min xwa di nav pagên mala me ya kevin da dît. Ez l’ ciyê roźinga me ya źi berî pêncî salan disekinim u lê mêze dikim. Roźing xuya nake. Canê min germ dibe. Ez dixwazim bi lez arekî vêxim ku bila bavê min bi hatina min bihesse. Li der u dorê l’ darikan digerrim. Źi derî spîndarên ku bavê min li paś malê ćandine, tiśtekî nabînim. Pelên spîndaran ćilmisîne, u źi pelan av dilop dike. Bala min dikiśîne, tayên spîndaran hiśk bune. Ez dixwazim berbi kaniya li ber malê bibezim, lê źibo ku ez avê dagirim, bibem u bidim spîndaran, nikarim tiśtekî peyda bikim. Li hêla din źiber dumanê li ber xwa dikevim.

Di nav pagên mala kevin da tenê kevir u giyayên hiśkbuyî hee ne. Qet nebe ez giyayê hiśk berhev bikim, dibêźim. Ez pêśta tîśorta xwa ya śîn derdixim, ez ê biśewitînim. Ez tîśorta xwa li ciyê roźinga mala kevin datînim, paśê giyayên hiśk berhev dikim u tînim dixim bin tîśorta xwa. Źi niśkê va cavên min l’ kîbrîta kevin ya di nav dîwêr da dikeve. Di nav da tenê du heb mane. Tirs di min da ćêdibe. „Heger vênekevin ez ê ći bikim?“, dibêźim. Lê vêdikeve. Ez arê di destê xwa da dixim nav giyayên hiśk yên di bin tîśorta min da. Giya pirr bi lêz diśewitin, duxan źê radibe. Lê ar b’ tîśorta min nagire. Ez pifê dikim. Hetta ćend deqqan bi hêdîka duyek / duxanek źi tîśorta min radibe, diśewite.

Ez bi leza kusiyan berbi dîwarê malê yê źi keviran dibezim. Derdikevim ser dîwêr u źi dur va l’ bavê xwa digerrim. Źi piśtî demekê kesek li ser kaśa źorî gundê Masoyan tê ber ćavên min. Li źêr źî kusiyên ku źi min derbazbuyî bun, dimeśiyan.

Ez pêdihessim ku ew kesê li ser wê kaśê bavê min e. Ew li ciyê xwa sekiniye u di hêla min da mêze dike.

Dizanim, ewê herre, u ewê cartin venegerre. Bextewar xuya dike. Śepqeya xwa źi serê xwa digire, di nav her du destên xwa da dibe u tîne, u dîsan datîne ser serê xwa.

Dengê xaltîka Gulê tê min: „Îro bîst u śeśê temmuzê ye, danê berî nîvroyê ye, Kakilêêê!“, dibêźe.

Buka Baranê li ser gundê Masoyan (wêne: 02.10.2018)

Ez dîsan berê xwa didim hêla bavê xwa. Buka baranê li hêla gundê Masoyan derketiye.

Lê bavê min tun e. Ćuye.

Dara biyê li śuna wî derketiye u źê baran dibare.

Ez li ser śêmuga śêśt u du salî rudinim u l’ buka baranê dinêrim. „Sedîsed“ dibêźim, „buka baranê deriyê xwa źibo bavo vekir u ew bir.“.

Li Gundên Mirî Zmanekî Mirî Li Paś Maa

Heta ku av źi kaniya gund derneketiye, ne qîmeta gund u ne źî qîmeta berośa li malê hee ye.

Bi hêviya ku ewê ev źiyan roźekê dîsan vegerre.

Av źibo berośê u beroś źî źibo avê ye.

Kaniya ku zuwa buye, ne tenê berośa di mala meriv da, heta kortika di ćavê meriv da źî dike ćol u ćolistan.

Di destpêka salên nodî da di nav śerr da pênc hezar gundên kurdan hatin tarumar kirin, kevir li ser keviran nehiśtin.

Pênc mîlyon kurdên bi zmanê kurdî u ćanda kurd źi kîsa bi hezaran salan ćun.

Em dest źi encamên śerrên bê streteźiya netewî yên ehmeq berdin, meriv bi ehmeqan ra nikare qayîśê bikiśîne di wêran- u talankirinê da.

Kurdên ku kariyan bi lez u bez gundên xwa biterikînin, bi zor u zehmetî xwa havitin nav baźaran.

Heźmareke pirr mezin źi van kurdan ćun li baźarên tirkan bi cî bun źibo karekî rezîl u pariyeke nan.

Gundekî kurdan yê di dema berhevkirinê da.

Źi berî wê wêran u talanê pênc mîlyon kurd bi zman bun, bi kurdî u kurdîn bun.

Zarokekî bi zmanê kurdî zarokekî bi heft gurćik e, ewqas bi hêsanî dest źi kaniya gundê xwa bernade, źiber ku źê ava zmanê xwa vexwariye.

Hîro di ser talankirina gundên kurdan ra bîst u pênc sal derbaz bune.

Hêdî li baźarên tirkan nifśekî nuh yê kurdan ćêbuye.

Her ćendî ez dibêźim nifśekî kurd ćêbuye źî, ev daxwazeke śexsî ya vî dilî ye.

Lê di rastiyê da ev nifś buye nifśekî tirkan, ti têkiliya vî nifśî bi zmanê kurdî u ćanda kurd ra nemaye. Ti têkiliyeke vî nifśî ya ruhî bi gund u baźarên xwa u bi Kurdistan’ê ra nemaye; heźmareke bi mîlyonan e.

Em berê xwa bidin gundekî xelkî din yê li Elmanye’yê.

Gundekî bi navê Rettenbach li Allgäu / Bayern’ê hee ye, niśteciyên vî gundî li dor 830 kesî ne.

Źi berî bîst salan niśteciyên gundê Rettenbach’ê birryarekê digirin u dixwazin źê pê va gundê xwa bi xwa îdare bikin.

Canikên me li gorî normên giśtî yên hawîrdorê, yanî gundekî organîk / biyo ava dikin. Ew bi xwa dibêźin gundê eko[-loźîk].

Ênerźiya xwa źi gaza biyo / organîk u rooźê dihafirînin. Hemî xurdekên xwarinê li heman herême tên ćandin, berhev kirin u frotin.

Li vî gundî markêteke mezin źi dar u berên li eynî herêmê hatiye ava kirin.

Bi vê yekê źî canikên me dilê xwa haś nekirine, rabune pereya xwa źî ćêkirine. Hemî niśtevanên gund bi pereya gundê xwa Weichbergtaler’ê karê kirrîn u frotinê dikin, źibo ku bila pereya gundê wan tenê li gundê wan bimîne u bi vî hawî źî aboriya gundê xwa geśtir bikin.

Me ći kir?
Me ne li gund, ne li navće u ne źî li baźarên xwa darek dayniya.

Kaniyên me yên ku bi hezaran salan av dayî bun me źî me zuwa kirin.

Hun li źêr dikarin li vê vîdyoya li ser gundê Rettenbach'ê mêze bikin (mixabin bi zmanê elmanî ye):