Nivîsarên Farsiya Kevin (I) Yên Dariyus

 

"Nivîsarên Farsiya Kevin (I) Yên Dariyus" hîro di nav "weśanên Na" da derketiye.

Cîlda duyem ewê kengê bi dawî bibe, vê gavê nizanim.

Dibe ku di sala 2022an da amade be.

Di nav cîlda duyem da ewê hemî nivîsarên Farsiya kevin werin berhev kirin, wergerrandin u rave kirin. Bi dibêtiyeke mezin ewê źi vê cîlda yekem sê caran mestir bibe.

Vê gavê hindekî pirsgirêkên texnîkî hee ne, meriv hew dikare rêk u pêk bi karê xwa ra rabe.

Her weha di planê da ferhenga Farsiya kevin źî hee ye. Dibe ku ew źî heta wê demê, ango heta sala 2022an, bi dawî bibe.

Lê vê gavê divêt ez lêkolîna xwa ya li ser "zmanêN Medan" źibo ćapê amade bikim. Ev xebat min di sala 2004an da wekî têz amade kirî bu.

Di ser ra 16 sal derbaz bun.

Loma źî divêt ez heta dawiya vê salê li ser pirr kur u hur bibim.

Ez dibêźim ewê di destpêka sala tê da bikare were ćap kirin.

Mixabin bi zmanê Elmanî ye.

Dibe ku ez heta ćend heftan nimuneya yekem źi Berfo ra (weśanên NA) biśînim, źibo ku Berfo bila bi hêdîka berg u formata pirtukê amade bike.

Plana ku vê lêkolînê wergerrînim ser Kurdî, di roźeva min tun e, źiber ku ew wext tun e, loma.

Ku kesekî xwast bi vî karî ra rabe, ez ê nebêźin na. Ez ê alîkariyê źî bidimê.

Lê bila her tiśt bi dor be.

Baśtir e ku em zêde b' zorê nedin.

Heger di sala 2021an da pirsgirêkên nepayî dernekevin, ewê saleke pirr întensîv bibe, dê him gelek berhem bo ćapê werin amade kirin û him źî bingeha gelekan were daynîn.

Lezê carekê belaya xwa l' min daa, wekî źi berî bîst salan.

Dinyayeke bi dor e.

Lê bext yan źî bêbextî ye, nizanim, meriv bi sedî nod u neh (% 99) nizane ka kengê di dorê da ye.

Ne pisîka bi heft canî me ku bibêźim, hîn śeś canên min yên din di dorê da hee ne.

Gelo Medan Ev Reliyefên Bi Farsî Nivîsî Bun?

Ev demek e ku ez u nivîsarên Farsiya kevin bi têra xwa ketî bun gewriya hevdu.

Lê weśanxanê ev lêkolîn hîro źi ćapxanê ra śand.

Ligorî gotina Berfo ewê hefteya tê were ćap kirin.

Ya rast heta ku min bi dawî kir, serê min di hezar ciyî da kir teq u req. Bi xêra pisîka Xelefko me pićek strês havit. Xelefko got pisîka wî vê gavê plen u proźeyan ćêdike u dixwaze śaredariya baźarê Mêrdîn’ê bixe bin kontrola xwa 😊

Her cara ku min ev lêkolîn amade kir u źi „weśanxaneya NA“ ra śand, di mînćeya/compîtura Berfo da formata wê guhartî b’ śun da hat. Źixwa tîpên mîxî yên Farsiya kevin „Word“ weha kirin ku, tu yê bibêźî barê hezar qantiran l’ xaltîka me „Word“ bar kirine u nikare bixebite.

Tenê peyveke bi tîpên mîxî bes bu źibo ku xaltîka me „Word“ teqewut bibe.

Ev śeś hefte bun ku ez herro bi serrastkirinan ra miźul bum.

Hema hun bibêźin heger Dariyus’ê beredayî biketa destê min, min ê tayek por źî li serê wî bêbavî nehiśta.

Lê em ći bikin, mîna ku di navbera salên 522-486an yên berî mîladê da buyî bu beleya serê kalikên me, hîro źî buye belaya serê min.

Navê bavê Dariyus bi Medî bu: Vištāspa-. Ango wateya „yê (xwadî) bi hespên berdayî“ dide. Pićek maye ku bibe „… beredayî“.

Lê meriv źi vê yekê dikeve śikê u dibêźe, „Hella hellaaa, ćima ku?“.

Di nav ti nivîsareke Farsiyên kevin da navê Zaraϑuštra- (Zerdeśt) nayê bi bîr hanîn, tevî ku Dariyus’ê kundir ha ha behsa Ahuramazda dike u „Li ser daxwaza/niyaza Ahuramazda min ev kir.“ dibêźe u pêda terre.

Qasî ku xuya dibe *pai̯sa-kara’yên (pîśekarên) Med ev nivîs nivîsîne.

Lê Dariyus źi ya bavê xwa danakeve u dibêźe bi serê pisîka reś be ku min bi xwa ev nivîs îcad kiriye.

Ez drêź nekim, daku bila gêrmî/śorbe pirr śor nebe.

Yên ku ev nivîs nivîsî bun Med/Kurd bun.

Lê yê ku źi piśtî 2300 salan paśê ev nivîsar li ser kaxizekê nivîsiyan u dan arxeyolog u asurologê Înglîz, śivanekî Kurd yê li dor 15 salên xwa bu.

Ev nivîsar di sala 1836an da źi hêla serbaz û zmannasê ciwan yê Înglîz Henry Creswicke Rawlinson va (1810-1895) tê kifś kirin. Fermandariya leśkerî ya Înglîz di sala 1835an da źibo ku Rawlinson śêwirmendiya brayê śaxê Fars bike, wî źi Hîndistan’ê berbi Kermanšah’ê va diśîne. Lê ew bi kelecan li wir l’ nivîsarên kevin digerre. Roźekê li derudora xwa bi heebûna van nivîsaran hay dibe û bi lez berê xwa dide Behistūn’ê. Gava ew bi alîkariya Kurdên rewend û niśtecî digêhiźe ber wan zinaran, ew źiber meziniya van nivîsaran matmayî dimîne. Tevî ku serbaz u atletekî menśur e źî, ew nikare bigêhiźe nivîsarên li źor. Bêćare ew li ser wî ćiyayê berz l’ kesekî digerre źibo alîkariyê. Dawiya dawîn tuśî xortekî Kurd yê ku śivantiya bizinan dike, dibe. Pereyeke zêde pêśniyazî wî dike źibo ku ew derkeve źor, van nivîsaran źibo wî yek bi yek binivîse, b’îne û bide wî. Śivanê ciwan bi tevî gelek zehmetî û xeteriyên mezin heta źor derdikeve, hemî van nivîsaran yek bi yek tomar dike, tîne û dide Rawlinson ... (źi „Bîranînên Rawlinson“).

Mîna źi berî 2500 salan, hîro źî Med/Kurd li vir niśtecî ne.

Yên ku ev nivîsar nivîsîn, Med/Kurd bun. Lê bi zmanê Farsan ev kirin.

Yê ku ev nivîs li ser kaxizekê źi piśtî 2300 salan qeyîd kir, śivanekî ciwan yê Kurd bu.

Yê ku li paś maa, zmanê Farsan bu.

Yên ku kirin u bi bêdengî ćun źî, mîna di vê serdema me ya kepaze de, dîsan Kurd bun!

De were źî nekeve nav strêsê!

Lê ez li benda pisîka Xelefko me. Sedîsed ewê śaredariya Mêrdîn’ê bi dest bixe. Ligorî ragihandinên devkî u nivîskî, pisîka ćavbelqîtî digotiye: „Ez ê bratî u înternesyonelîstiyê b'înim baźarê Mêrdîn'ê u źi vî va.“.

Êêê, źê pê va tenê dahol u zirne u dirîreśkên Mêrdîn’kî u xelas 😊