Bi Dîn U Îman «Genên» Me Ćunn

Ev ćend roź in hewa dîsan germ bu.

Baran źî hêć nebariya.
Loma źî kêfa min bi vê yekê hat.

Źi dawiya heftê u bii vir da ye ku Newroz di roźeva kurdan da ye.
Her tiśt pićekî tevlihev dimeśe.
Śer u pîroźbayî lii hev ketinne u ha ha deng vedide.
Źixwa bawer nakim ku kurdan bi dilekî rehet roźekê ćeźneke xwa ya netewî pîroź kirî bibe.
Loma źî psîkoloźiya kurdan bi têra xwa xerab buye.
Min źi berî ćend heftan di bernaveyeke zanyarî da lii fîlmeke belgeyî mêze kirî bu.
Ligorî lêkolînên ku li gelek deverên cihê yên dinê hatinne kirin, rewśa bi śer, śkence, tirs, xemgînî ... źi piśtî demekê hindî di nav genên wan kesan da strukturên bingehîn pêk tînin.
Źê ra dibêźin «epîgenetîk».
Yanî guhartinên ku pêk tên, ne di nav genan da, lê li dor genan dihafirin.
Lêkoleran digot, «guhartinên bi vî hawî dikarin źi nifśekê derbazî nifśeke din źî bibin.».

Her husan ev cure guhartinên epîgenetîkî digel genên zarokên wan kesan źî tespît kirî bunn.
Lê ev lêkolînên hanê digel kesên źi piśtî śerê cîhanê yê duyan heta hîro hatî bunn kirin.
Herre were yanî tenê bi du-sê nifśên dawiyê va girêdayî ne.
Lê li ba me kurdan bi sedan salan e ku her u her śer u śkence kêm nebuye.
Hîcar hun bi xwa bifikirin tesîra vê yekê ya lii ser genên kurdan.
Mesela di dema derketina misilmatiyê da tam sê sed sal śerên źi derî aqilê merî li Kurdistan’ê pêk hatinne.
Bi sed hezaran kes hatinne kuśtin.
Tabî paśê kirinên tirkên qewad yên lii ser xelkê kurd źî ćîrokeke din ya bê namus e.
Paśê fars, rom, moxol, ereb, rus ..., hemiyan źî bi têra xwa xwîn riźandinne.
...
Di van ćel salên dawiyê da bêguman rewś careke din berbattir bu.
Tirkên heram rehma xwadê lii hemî kirinên berê hanînn.
...

Yanî źibo ku rewśa psîkoloźîk ya kurdan dîsan pićekî bikane vebigerre ser normên «normal», divêt kurd źi vê rewśa śer xelas bibin.
Dibe ku źi piśtî du-sê nifśan di nav genên kurdan da dîsan ćend guhartinên herênî pêk werin.

Xeletiya kurdan ya herî mezin tênegêśtin e.
Kurdan ti carî li diźî dagirkeran nekanînne śerekî rewa bidin meśandin.
Śer hertim di nav sînorên xwa da teng kirinne.
Xelkên ku źiyana kurdan lii kurdan heram kirî bunn, ti carî źi van śeran zirar u ziyan nedînne.
Źiber vê yekê ye ku ti carî lii riyeke aśtiyane negerriyanne.

Ma kî belasebeb terre xwa di nav tedaviya penćeśêrê ra derbaz dike babam, kî?
Ti kes.
Ê ćima tirk, ereb u fars werin bi me ra aśtiyê ćêbikin hun dibêźin, źixwa mêro li ser mirina kurdan źiyaneke bextewar dimeśînin.

Hahooo, ez dîsan hatim di ku ra derketim yaw.