Marco Polo Źî Di Nav „Kurdistan“ê Ra Derbaz Bu

Tê zanîn, Marco Polo navekî gelekî naskirî ye.

Tevî ku min pirr dixwast ez roźekê pirtuka wî ya bi sernavê Bedewiya/Mucîzeya Cîhanê bixwînim źî, heta hîro nebuyî bu qismet.

Vê gavê di destê min da ye u min hîn śêśt rupel xwandine. Lê pirtuk bi temamî źi ćar sed rupelan pêktê.

Xalê me di sala 1254an da li Venedîk’ê ćêbuye u dîsan di dawiya źiyana xwa da di sala 1324an da ćuye ser dilovaniya xwa.

Marco Polo bi rêwîtiyên xwa yên drêź navdar e.

Źi Venedîk’ê bigire heta Ćîn’ê di nav gelek xelk u welatan ra derbaz buye, di nav xelkên xerîb da maye, bi wan ra wextê xwa derbaz kiriye, hînî zman u ćanda wan buye …

Nexśeya riyên rêwîtiya Marco Polo

Di rastiyê da Marco Polo hîn di xortaniya xwa da dest bi rêwîtiyê dike. Gava bav u apê wî źi rêwîtiya xwa ya źi Tataristan’ê vedigerrin, bavê wî mêze dike ku lawê wî buye xortekî serbixwa u loma źî gava źi piśtî demeke din dubare derdikeve rêwîtiyê, wî źî bi xwa ra digire. Marco Polo, bav u apê wî bi hev ra berê xwa dubare didin berbi Esya’ya dur …

Źi Venedîk’ê derbazî Yonanistan’ê dibin. Digêhiźin Stembol’ê. Paśê di ser peravên Deryaya Reś ra tên Trapezunt’ê (Trebzon). Źi wir źî di ser Kelkît’ê ra terrin Argiron’ê (Erzorom) u berê riya xwa berbi baśur va dikin …

Bi taybet behsa Arçiga’yê (Erzingan) dike, pesna bedewiya wê dide, pesna hunera ku li wir pêśketiye dide, pesna hemam u kaniyên wê yên avê dide (r. 30) …

Marco Polo di destpêka pirtuka xwa da (r. 34) li ciyekî di nav hevokekê da behsa kurdan źî dike. Dibêźe: „Li ćiyabendan kurd dimînin; hindek nestoriyanî u yakobîn in , hindek źî mihemedî ne (misilman in). Ev xelkekî cengewar yê fêlbaz e. Divêt haya bazirganên rêwî hertim źi xwa hee’bin.“.

Marco Polo pirr bi kurtî haydariyan dide. Di derbarê ti ciyekî da haydariyên drêź nade.

Di rupela 45an da behsa Kurdistan, Lor u Gulistan’ê źî dike; peyva Kurdistan wekî Curdistan qeyîd kiriye. Bêguman Lor źî Loristan’a me ya hîro ye.
Dibêźe: “ … împeretoriya duyem wekî Kurdistan, ya sêyem wekî Lor, ya ćarem wekî Gulistan … tên bi nav kirin.”.

Dibe ku di rupelên din da źî hindek înformasiyonan bide. Lê ez ew ćend ne bi hêvî me. Helbet dibe ku di nav nivîsên wî yên din da tiśtên din hee’bin.

Divêt meriv źi bîr neke, źi berî ku Marco Polo bimire, keśe, heval u xizmên wî źi wî daxwaz kirine ku rastiya wan ćîrokên xwa bibêźe, źi xwa mikur were ku wî ew welat u xelk nedîtine, nas nekirine; źê xwastine ku pośmaniya xwa li ber raya giśtî rabigihîne ...

Li ser źiyana Marco Polo meriv dikare bi têra  xwa ćîrokê drêź bike. Lê źiber ku mebesteke min ya bi vî hawî tun e, ez ê vê yekê nekim. Źibo min ev înformasiyonên bi kurd u Kurdistan’ê va girêdayî girîng bun, loma min bi kurtî di vê nivîsê da bala xwa daa Marco Polo.

Di sala 1298an da di śerrê deryayî yê di navbera Venedîk u Genua’yê da dîl dikeve. Di dema xwa yê girtîgehê da dest bi nivîsîna bîranînên xwa dike; lê di eslê xwa da ew dibêźe u girtiyekî din źî dinivîse. Tê gotin ku Marco Polo bi xwa źi nivîsînê zêde hez nedikiriye ...

Dêra freh kirî ya bi navê San Lorenzo.

Gava Marco Polo dimire, wî li ba gorna bavê wî vediśêrin.

Lê gava di navbera sala 1580 u 1616an da dêra li ba gorna wan tê freh kirin, ciyê gorna wan źî źiber rêstoresyonê handa dibe u terre.

Bi hêvî me, źixwa nebim źî ne girîng e, ku roźekê ewê kurd źî meraxa gund u navće u baźarên xwa bikin, ewê yek bi yek di nav Kurdistan’ê ra derbaz bibin, li pey ćîrokên xwa.
Kî dizane, dibe ku yek źi wan kurdan roźekê pê l’ śopa nîgê Marco Polo źî bike.