::: Roźing ::: Avesta 2 - Destnivîsên Orîjîn: Yasna

Gelek dem di ser pitepita min ya di sala 1990an ra buhurî.

Divêt hun pitepita gotî sivik negirin, dawiya dawîn 35 sal inn ku em bune śirîkên hevdu (li pêśgotina li źêr binêre!).

Hêdî em bixwazin źî em nikarin vê śirîktiya me ya serxwaś bʼ dawî bikin.

Vekolîna 35 salan ya li ser Avestaʼyê ango cîlda duyem di nav Wes̰anên SZKê da nuh derket!

“Avesta 2: Destnivîsên Orîjîn: Yasna”

Di vê lêkolînê da digel destnivîsên orîźîn yên Avestaʼyê dîsan li ser miźarên zmannasiyî, dîrokî, dînî, ćandî, wêźeyî u dînî źî li dor pênc sed (500) rupel lê hatine zêde kirin.

Têgehên eskatoloźîk yên bingehîn di Avesta’yê da tuśî serdema Zaraϑuštra- dikin, dibe ku wêdatir û heta b’ serdema Proto-Îrano-Arî u Proto-Arî źî drêź bibin. Di eskatoloźiya Zaraϑuštra-’yî da bareyên/miźarên wekî hafrandin, hafrîn, mirovê yekem ango destpêke, dara źiyanê, ava pîroź, dîn, źiyana piśtî mirinê, bilindbuna berbi ezmên, bihiśta li ezmên, doźeh, dawiya źiyanê, dubare veźîna miriyan, hatina velerzê/qiyametê, hatina źiyar/mehdî, pireya siratê, dadgeha dawiyê, birryara dawiyê, dayika kećîn, kećika bihiśtî, qurban, monotheîzm, rihê pîroź, rihê xerabe, her du kućikên li ber pireya siratê, textê xwadê ya zêrîn, ronahiya bêkutayî û hwd. śaneyên sereke nee.

Ev nêrînên felsefî, baweriyî, dînî û ćandî dîsan paśê dʼ Tewrat, Încîl û Qoran'ê da źî yek bi yek hatine bʼ cî kirin.

Pês̰gotin

Gava di destpêka salên 1990an da ez li ba pirtukxaneya bajarê Bern’ê tus̰î ferhenga Avestî ya Ferdinand Justi[1] bûm, jê pê va Avesta û zmanê Avestî di jiyana min ya takekesî da bû lutkeyeke efsaneyî. Ji pis̰tî wê roja yekem ya digel ferhenga Justi di navbera min û Avestî û Avesta’yê da têkiliyeke nepenî c̰êbû. Pas̰ê min di sala 1995an da li ba Unîversîteya Zürich’ê ligel Prof. Dr. George E. Dunkel û pêra jî digel Prof. Dr. Michael Janda dest bi têxwandina ^{îng. study} bes̰a zmanên Îndo-Ewrupî kir[2]. Du sal pas̰ê ango di sala 1997an da min li ba Unîversîteya Bern’ê digel Prof. Dr. Roland Bielmeier dest bi bes̰a Fîlolojiya Îndo-Îranolojiyê kir[3] ...

Di nav wan salên bi kelecan da ligel bilîna min ya bi Avesta’yê ra pêwistiyeke pirr mezin jibo vekolîn û c̰apkirina bareyên bingehîn xwa daa der. Ji van yek jî berhevkirina destnivîsên orîjîn yên Avesta’yê bû. Tevî ku heta hîro c̰end caran Avesta bi fonda Avestî hatiye c̰ap kirin jî, destnivîsên orîjîn û trenslîteresiyona Avesta’yê heta roja me ya hîro jî ne bûne bareya c̰apkirinê û ne jî hatine c̰ap kirin. Vê niyaza hanê ya ku di destpêka salên 1990an da ligel min rudayî bû û ez her bi xwa va bilandî bûm, jê pê va her di rojeva min da maa …

Ji pis̰tî demeke drêj û karekî giran em bi hêdîka berbi dawiya karê xwa hatinn û me dozdeh cîldên Avesta’yê jibo c̰apê amade kirinn. Di payîza sala 2021an da me (ango min û Wes̰anên NA) cara yekem cîlda 1^em: Avesta 1 – Gāthā’yên Zarathuštra, daa c̰apê[4]. Di vê navberê da du sal di ser ra derbaz bûnn. Me dil dikir ku em ji pis̰tî cîlda 1^em ya Avesta’yê dozdeh cîldên din jî yek bi yek li pey hev bidin c̰apê. Lê mixabin me jiber sedemên darayî û texnîkî nekarî vê yekê b’ cî bikin. Loma jî ev dozdeh (12) cîldên din yên Avesta’yê bi haweyekî derengmayî jibo c̰apê hatinn s̰andin.

Mîna ku me di destpêkê da jî plenkirî bû, tevayiya vê projeyê ji sêzdeh (13) cîldan pêk tê[5]. Jiber ku Gāϑā-’yên Zaraϑuštra- di Avesta û avestolojiyê da ciyekî taybet digirin, me cîlda yekem jibo Gāϑā-’yan vejartî bû. Dozdeh (12) cîldên din ji sê bes̰an ango ji sê setan pêk tên û hemî bi hev ra li dor heft hezar û pênc sed (7.500) rupelan b’ cî digirin:

(1) Seta 1^em, ku ji c̰ar cîldan pêk tê, destnivîsên orîjîn yên Avesta’yê di nav xwa da diguncîne (li dor 3.700 rupelan ee); wm.:

(2) Seta 2^em, ku ji c̰ar cîldan pêk tê, trenslîteresiyona tevayiya Avesta’yê di nav xwa da diguncîne (li dor 1.800 rupelan ee); wm.:

āϑrō. ahurahe. mazdā̊. puϑrahe. “Ātar-, lawê Ahura- Mazdāh-, ...” (Yasna 0.2).

(3) Seta 3^em, ku dîsan ji c̰ar cîldan pêk tê, tevayiya Avesta’yê ya bi fonda Avestî di nav xwa da diguncîne (li dor 2.000 rupelan ee); wm:

,Aruha ,Adzam ,lW ,VY (Yasna 28.2).

Bêguman li pas̰ perdê gelek hajorên ^{îng. actor} dilovan di ber c̰apkirina van cîldan ra xwa hês̰andinn, kedeke bêhempa dann. C̰êvedaniya Haco û Saziya Zmanê Kurdî (SZK) di warê darayî da barê herî giran û Kurdistan’î girtinn ser xwa. Ji C̰êvedaniya Haco bi taybet ked û hessesiyeta Dr. Zerdes̰t Haco ya s̰exsî hêjanî pesnandineke bê sînor ee. Keda birêz Dr. Zerdes̰t Haco ya s̰exsî û dilsojiya wî ya bêhempa her di nav vê pêvajoyê ra xwadî ciyekî pîrojbar bû. Mîna ku gotineke bavo ya kevinar digot: “Kesên mezin berhemên ji xwa mezintir dihafrînin.”. Ev pis̰tevanî û alîkariya jidil ya C̰êvedaniya Haco, Dr. Zerdes̰t Haco, Saziya Zmanê Kurdî û xemxwara zmanê Kurdî ya jidil û dilovan Vîyan Hesen bû sebeb ku cara yekem ev destnivîsên orîjîn yên Avesta’yê ji pis̰tî sê hezar û pênc sed salan bikarin werin c̰ap kirin.

Helbet ji Wes̰anên NAyê keda têrêser ^{îng. editor} Berfo Barî ya bi mehan hêjanî ciyekî pirr ezîz ee. Berfo Barî hemî rupelên destnivîsên orîjîn mîna zêrkerekî di c̰îrokên hee’bû û tune’bû da bi kedeke bêhempa yek bi yek dîzayn ango di formata c̰apê da amade kirinn.

Pis̰tevanekî din yê li pas̰ perdê ji Înstîtuta Kurdî – Swîsre’yê, dilsojê zmanê Kurdî yê bi heft dilan Hesen Husên Deniz ee. H. H. Deniz di c̰areserkirina pirsgirêkan da xwadî hêzeke pêxemberî yee. Ji tunebûnê hew bi gazinc ee, c̰iku jê heebûnê dihafrîne. Di ferhenga H. H. Deniz da nepêkanî û tunebûn du motîvesiyonên herî sereke yên hafrandinê nee. Gava meriv diterpile, ew timî wan astengiyên heeyî bi haweyekî hunerane direvêje û meriv bi xwa ra digire û dibe heta ku meriv bi wê heebûna vês̰artî ra rubiru dimîne.

Dîsan divêt ez li vir hariyariya hevalê hêjan Dr. Homer Bizeynî û (ji Wes̰anên Wardoz’ê) Bahoz Baran ya dilane b’ bîr b’înim.

Spasdariya min jibo van hemî hajorên li pas̰ perdê yên bênav deyneke jidil ee. Gava min nefspic̰ukî û dilsojiya van însanên ezîzane dît, ez b’ pic̰uktiya nefsê xwa hessiyam. Bi peyvên ragiyandî yên Zaraϑuštra-:

Freitag, 16. Februar 2024

Avesta 2 - Destnivîsên Orîjîn: Yasna

Pês̰gotin

Naverok

Keine Kommentare: