Kurd Di Romana PAULO COELHO Da

Źi berî heftekê bu, min romana xalê me Paulo Coelho ya bi sernavê 11 Deqqe girte destê xwa u dest bi xwandinê kir.

Min pirtuk li seffefa pirtukan kirrî bu.

Xalê me Paulo Coelho bi pirtuka  xwa Sîmyager bi nav u deng buyî bu.

Pirtukên Paulo Coelho tam li 81 zmanan hatine wergerandin. Heger ne śaś bim, heta vê gavê pirtukên wî tam 250 mîlyon caran hatine frotin … Bi eslê xwa źi Brezîlya’yê ye.

Gava min dest bi pirtuka wî ya 11 Deqqe kir, di rupela 66an da ez rastî Kurdan hatim. Yanî xalê me di vê romana xwa da behsa Kurdan źî dikir.

Naveroka romanê li ser źiyana źineke laśfroś ya 22 salî ye, li ser źiyana Maria’yê ye.

Maria’ya Brezîlya’yî terre Swîsre’yê, li Cenevre’yê b’ cî dibe.

Gava roźekê li ser kolaneke Cenevre‘yê dimeśe, rastî meśekê tê. Źineke din ya ku li wê derê ye źê ra dibêźe, Ev Kurd in.

Merax dike u źi wê źinê dipirse: Kurd źi ku derê tên?

Źina din bi xwa źî bersîva vê yekê nizane. Paśê Maria terre kafeyekê. Kesekî din yê li wê kafeyê źê ra dibêźe, Kurd źi Kurdistan’ê tên, herêmeke li baśurê Tirkiye u li bakurê Êraq’ê ye.

Gava Maria źi kafeyê derdikeve der, di nav wê sermaya li dor pileya sifirê ya li Cenevre’yê, dubare Kurdan dibîne.

Di rupela 114an da dubare xaltîka me Maria źi xwa dipirse, Kurd kî ne?

Di rupela 252an da karkera ku li pirtukxaneyê kar dike, gava bi Maria’yê ra dipeyîve, dibêźê, Ma ligorî we tiśtekî normal e ku Kurd herro meśan li dar dixin? …

Źê pê va behsa Kurdan nayê kirin.

Źibo min surprîzek bu.

Ez bawer dikim Kurd di nav nivîs u nućeyan da, di nav roman u lêkolînan da tenê bi miźarên siyasî va girêdayî tên nas kirin.

Bi taybet źî bi meśên ku Kurd li welatên xerîb l’ dar dixin, tên nas kirin.

Meriv bi dilekî rehet dikare bibêźe, ew meśên ku li van welatan tên l’ darxistin, źi sedî 99 bi destê Kurdên źi bakurê Kurdistan’ê ne.

Tevî ku orxenîzekirina meśan li welatên demoxratîk mafekî xwezayî ye u di nav makezagona van dewletan da wekî riyeke aśtiyane ya rexneyî tê qebul kirin źî, millet źi Kurdan pirr aciz in.

Kurdan di van ćel salên dawiya da źi derî meśan u bi karanîna śîddetê nekariyan xwa biguherînin, nekariyan di nav van civakan da sempatiyeke rewa źibo xwa bihafirînin. Kurd u śîddet bun wekî hevśirîk.

Di vê navberê da du nifśên nuh li van welatan mezin bun. Lê mixabin di warê huner, siyaset u zanyariyê da Kurdan nekariyan bi qasî misqalekê źî pêśkevin. Tabî ev xususiyet bi taybet di nav Kurdên bakur da runiśtiye. Li ba Kurdên źi roźhilat, baśur u roźava pićekî cihê ye.

Ya rast gava meriv meśên Kurdên bakur dibîne, meriv źi kurdbuna xwa nefret dike. Ti têkiliya van meśan u Kurdan bi kurdîtiyê ra nemaye. Li ser kolanên Ewrupe’yê bi zmanê tirkan dikin zirrezirr, xwa tatmîn dikin u vedigerrin nav qulikên xwa u bi zmanê tirkên teres pesna xwa u heft bavê xwa didin. Carina Ewrupe’yî dibêźin, Gelo ev kurd ći dibêźin, ći dixwazin, ćima bi zmanê me mebesta xwa nayînên zmên źibo ku em bikarin źi wan fam bikin?

Gava îdyoloźî  źi bin va u di dil da puć ’be, źixwa banî bi pifan difire.

Îcarê xalê me Paulo Coelhe ći bike? Heger xaltîka me Maria‘yê li kafeyeke Cenevre’yê Kurdekî hunermend yan źî zanyar nas bikira, hingê ewê xalê me Paulo źî behsa wî Kurdî bikira.

Kurdên Qul-Kirî

Dinya buye gundekî bi telaś.

Divêt meriv carekê belaya xwa lê nede, hêdî meriv hew dikare bê bela źi bifilite.

Tevî ku meriv di destpêkê da bi bedena xwa dikeve nav vî gundê bi telaś u bedena xwa źi dest dide, źi piśtî demekê rihê di laśê meriv da źî źi meriv xatir dixwaze.

Lê em her di gotina xwa da asê dimînin u loma radihêźin peyvên giran yên ku bi têra xwa źi me aciz in.

Lîstikên xwezayê.

Em źi bîr dikin ku rastiya me ya di destpêkê da, yanî rastiya beden u rihê me ya źi berî hatin u daketina nav vî gundî, hêdî di halê xwa da nanê xwa ćênake.

Divêt meriv ćavên xwa źi hêlliyên / neynikên li ser dîwarê xwa negire.

Loma hun carekê berê xwa bidin xalê me Marshall McLuhan, hun ê tiśtê ku medya dike u źi dinyayekê ćawan gundekî bi telaś ćêdike, bibînin.

Em źê ra bibêźin Marshallîzm. Yan źî baśtir e ku em bibêźin Marshallloźî. Bi -îzm wateyeke îdyoloźîk ćêdibe, lê bi -loźî wateyeke zanyarî l’ peyvê bar dibe.

Pêśniyaza min e, bela xwa l’ -îzm’ên îdyoloźiyan nedin, hun ê pê ne tenê bedena xwa, herweha rihê xwa źî bi kêran źi xwa bikin.

Em carekê binêrin ka Zerdeśt ći dibêźe.

Di Avesta’yê da peyva tanu.kǝrǝta- mahneya yê / ya ku źi xwa ćêdike / dihafirîne dide.

Avestî tanu- „laś, beden“ hîro di kurdî da wekî ten tê bi kar hanîn. U kǝrǝta- „kirî“ źî peyva me kirin e.

Wekî nimune, di Avesta’yê da tanu.maͅϑra- (tanu.maͅthra-) mahneya  peyva ku bi bedena / laśê wî va girêdayî ye, kesê ku ew girtiye nav xwa, kesê ku bi wê ra buye yek dide.

Avestî maͅthra- „fikir, raman“ u sanskrîtî mantra- eynî peyv in, ku forma sanskrîtî di nav gelek zmanan da belav buye. Ev peyv di kurdiya hîro da wekî mansur tê bi kar hanîn. Lê bi taybet źî di dema kurdiya navîn da di nav zmanê wêźeyê da hatiye bi kar hanîn, mesele helbestvanê navdar Hallac-u Mansur baś tê nas kirin, ku źi hêla îslamîstan va źiber helbestên wî yên xwadê-nenas u xwadê-rexnegir ćermê wî hatî bu gurandin.

Gava em hîro bala xwa didin kurdan, em di nav kurdên vê heyamê da śopeke pićućik źî źi van peyv u têgêhiśtinên bi hezaran salan nikanin bibînin.

Him laś u him źî rihê kurdan li vî gundê tirk, ereb u farsan yê bi telaś źi hev ketiye.

Kurd hizir nakin ku carekê l’ hêlliya / neynika li ser dîwarê malê binêrin. Źi halê xwa memnun in.

Dibêźin bi têra xwa kurdên pît in, hesin tê da diśkê.

Lê l’ peyvên tirk, ereb u farsan yên ku di bedena wan da cî bune, rihê wan qul kirine, nahessin.

Herê, ev kurdên qul kirî hîro li ser kolanan bazara kurdîtiyê dikin, kurdîtiyê difrośin kurdên ne-qul-kirî!